wystawa

Wystawa „Ernest Cole: fotograf na wygnaniu” jest wynikiem współpracy Państwowego Muzeum Etnograficznego, festiwalu Millennium Docs Against Gravity, Autograph, London oraz Magnum Photos. Odzyskane fotografie Przez ponad 40 lat negatywy z amerykańskiego okresu życia Cole’a uznawane były za zaginione. Blisko 60 000 klisz, które odnaleziono w 2017 roku, stało się podstawą nowego spojrzenia na dorobek artysty. Część z nich po raz pierwszy trafiła do publikacji w 2024 roku w albumie „The True America”. Wystawa w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie zaprezentuje wybór zdjęć z tego zbioru – to pierwsza okazja, by polska publiczność mogła zobaczyć te prace na żywo.

Odnalezione po latach negatywy pozwalają spojrzeć na problemy społeczne z perspektywy Cole’a. W 1966 roku fotograf uciekł z ogarniętej apartheidem Republiki Południowej Afryki do Stanów Zjednoczonych. Będąc na wygnaniu, zaczął dostrzegać, że mechanizmy systemowej przemocy i dyskryminacji, których doświadczał w RPA, były również powszechne w USA. Jak sam powiedział: „Nie było wcale lepiej: nie było wolności”. Prace Cole’a przedstawiają także przestrzeń miejską i codzienne życie osób mieszkających w nowojorskim Harlemie. Wbrew stereotypom Ernest Cole nie przedstawiał fotografowanych osób jako biernych ofiar. Ukazywał ich siłę i sprawczość w walce o swoje prawa. Fotografie są świadectwem narodzin zbiorowej tożsamości, a także siły ruchów takich jak Black Pride i Black Power. Na wystawie opowieść o opresji przeplata się z obrazami codziennego życia w USA. Wystawa fotografii Ernesta Cole’a jest kolejnym głosem w sprawach, które Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie podejmuje w tegorocznym programie wystaw „Wbrew stereotypom”.

Są to tematy takie jak wykluczenie społeczne, uprzedzenia rasowe, a także afirmacja społeczności i kultur Czarnych, ich dumy oraz siły. Z perspektywy Muzeum szczególnie ważna jest kwestia reprezentacji fotograficznej, tworzonej na własnych zasadach – od wewnątrz społeczności i w opozycji do opresyjnych stereotypów, które przez dekady wytwarzano za pomocą tego medium. Ernest Cole Ernest Cole (1940–1990) urodził się w prowincji Transwal w RPA. W latach 60. współpracował między innymi z magazynami Drum i New York Times. W 1966 roku uciekł z RPA, a w 1968 roku reżim apartheidu nałożył na niego dożywotni zakaz wjazdu, odbierając mu paszport. W Stanach Zjednoczonych zajmował się fotografią uliczną, a w latach 1969-1971 regularnie odwiedzał Szwecję, współpracując z kolektywem Tiofoto.

W 1972 roku Cole przestał fotografować. Przez lata okresowo doświadczał bezdomności. Zmarł w Nowym Jorku w 1990 roku na raka trzustki. W 2017 roku w Sztokholmie odkryto ponad 60 000 jego zaginionych negatywów, które obecnie są badane i katalogowane. W 2022 roku wydawnictwo Aperture wznowiło House of Bondage, a w 2024 roku w The True America po raz pierwszy opublikowano zdjęcia Cole’a dokumentujące życie Czarnych w USA na przełomie lat 60. i 70. XX wieku.

Filmowa premiera na Millennium Docs Against Gravity Wystawie towarzyszyć będzie polska premiera filmu dokumentalnego „Ernest Cole: odnaleziona legenda” („Ernest Cole: Lost and Found”) w reżyserii Raoula Pecka – twórcy głośnego „Nie jestem twoim mu**ynem”, nominowanego do Oscara. Film opowiada historię życia i twórczości Cole’a. Zespół kuratorski Kuratorką wystawy „Ernest Cole: fotograf na wygnaniu” w Państwowym Muzeum Etnograficznym jest Julia Grudzień – absolwentka etnologii i antropologii kulturowej oraz studentka Artes Liberales na Uniwersytecie Warszawskim, pracowniczka Działu Edukacji w PME. Kuratorem wystawy w galerii Autograph w Londynie był Mark Sealy – dyrektor Autograph oraz profesor fotografii na University of the Arts London. Wystawy Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie Program „Wbrew stereotypom” Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie obejmuje dwie wystawy czasowe: „Afrotopie” i „Wybielanie”.

Na pierwszej z nich, prezentowanej do 14 września, Muzeum oddaje głos młodym artystkom i artystom z Afryki, którzy za pomocą fotografii pokazują kontynent swoimi oczami. „Wybielanie” (dostępna do 31 sierpnia) jest z kolei autokrytycznym spojrzeniem Muzeum na własne zbiory pochodzące z Afryki. Wystawa porusza także wątek tworzenia wizualnych reprezentacji rasy za pomocą medium fotografii. W ramach programu Muzeum realizuje także interwencje na wystawie stałej „Afrykańskie wyprawy, azjatyckie drogi". Wystawa czasowa „Ernest Cole: fotograf na wygnaniu” będzie dostępna dla zwiedzających od 8 maja do 31 sierpnia.