Andrzej Wróblewski był jednym z najwybitniejszych polskich malarzy XX wieku. Krótkie życie artysty zaowocowało wieloma oryginalnymi rozwiązaniami artystycznymi i tematami, w kolejnych dekadach podejmowanymi w różnych ujęciach.

Celem wystawy jest pokazanie przekroju jego twórczości – od wczesnych prac abstrakcyjnych, poprzez dzieła z cykli „Szoferzy” i „Rozstrzelania”, aż po późne prace, wykonywane często na papierze, delikatne studia życia codziennego, wpisane w rozrachunkowy i egzystencjalny nastrój okresu odwilży. Różnorodność i niezwykła pasja poszukiwań artystycznych oddziaływała na kolejne pokolenia twórców. Recepcja i fascynacja dziełami Wróblewskiego widoczna w pracach kolejnych pokoleń – artystów skupionych w Gruppie, Grupie Wprost, Grupie Ładnie oraz działających w różnych mediach i reprezentujących średnie i najmłodsze pokolenie – nie dotyczy tylko podobieństw formalnych, ale rozpoznania głębszych idei malarstwa Wróblewskiego.

Wystawa będzie skupiać blisko sto obrazów i szkiców Wróblewskiego, z którymi będzie korespondować pięćdziesiąt dzieł wybitnych i uznanych twórców, pozwalających ukazać aktualność wypowiedzi artysty w kolejnych dekadach. Swoimi realizacjami nadawali oni nowe sensy sformułowanemu przez krakowskiego malarza programowi „realizmu bezpośredniego”.

Zespół kuratorski: Marcin Lachowski, Aleksandra Blonka-Drzażdżewska, Łukasz Wiącek
Produkcja: Małgorzata Kozieł

W zbiorach Muzeum Narodowego w Lublinie znajdują się dwa obrazy Andrzeja Wróblewskiego, pochodzące z dwóch odmiennych faz twórczości artysty: Obraz na temat okropności wojennych (Ryby bez głów) oraz Kobieta. Oba dzieła do dzisiaj są uznawane za jedne z najważniejszych prac w dorobku artysty, a obraz Ryby bez głów uchodzi za założycielski, zarówno w twórczości artysty, jak i wśród licznych odniesień i kolejnych realizacji artystycznych.

Pierwszy z nich – Obraz na temat okropności wojennych (Ryby bez głów) z końca 1948 roku rozpoczynał samodzielne poszukiwania artysty i został zaprezentowany na Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie (1948–1949) – jednym z najważniejszych pokazów sztuki w Polsce zaraz po wojnie. Obraz jest jednym z najbardziej złożonych dzieł artysty. Powstał w 1948 roku, kończąc wczesny okres twórczości, zarazem rozpoczynając cykl „Rozstrzelania”, najbardziej znanych dzieł twórcy poświęconych doświadczeniu wojny. Zyskał liczne interpretacje, od religijnych skojarzeń ofiary, poprzez metaforyczną ilustrację klęski wrześniowej oznaczoną zielonymi barwami żołnierskich mundurów, po bardziej uniwersalne treści, akcentujące powszechną katastrofę. Ryby bez głów to ujęcie niezwykłe – podążając wzorem wcześniejszych eksperymentów z malarstwem abstrakcyjnym i cykli „kosmologicznych” artysty, zarazem wyznaczają zwrot ku wyobrażeniom realistycznym i pełnoplastycznemu opracowaniu martwych korpusów ryb. Obraz, ukazujący pamięć o wojennej apokalipsie, wyraża uniwersalny sens wizualnego symbolu – memento wpisane w długowieczną tradycję martwych natur, aktualizowaną współczesną obawą przed konsekwencją naturalnych i cywilizacyjnych zniszczeń. Do zbiorów muzeum został zakupiony z rąk prywatnych – od lubelskiej rodziny Wengorków w 1967 roku.

Drugi obraz – Kobieta – powstał tuż przed tragiczną śmiercią artysty w 1957 roku. Wieńczył wielokrotnie powtarzany przez artystę temat „Kolejek” i „Poczekalni”. W wyrazie artystycznym charakteryzowało go dążenie do eliminacji szczegółu – frontalnie ujęta płaska sylwetka całkowicie stapia się z krzesłem, ujęta mocnym konturem, wyodrębniona z gładkiego tła. Odrzucenie zewnętrznych rekwizytów, przestrzennych odniesień prowadziło do stopienia figury i abstrakcji w jednym przedstawieniu. Te dążenia, określające całą twórczość Wróblewskiego, znalazły wyraz w hieratycznej sylwecie kobiety, skupiając całą uwagę widza na poziomej obłej formie w miejscu klatki piersiowej – wyrażającej cięcie skóry, szczelinę, ciemną czeluść. W ujęciu hieratycznej postaci, która nawiązuje do ikon przedstawiających świętych, artysta zastępuje emanację boskości dojmującą pustką. Dynamiczne kompozycje artysty, znalazły przejmujący kres w ponadczasowym wizerunku kobiety. Obraz do zbiorów muzeum został zakupiony w krakowskim Domie Aukcyjnym DESA w 1970 roku.

O szczególnym miejscu obu obrazów w historii sztuki będzie opowiadać wystawa w Muzeum Narodowym w Lublinie „Wróblewski i po… Sztuka realizmu bezpośredniego”, pokazując liczne nawiązania i inspiracje twórczością Wróblewskiego we współczesnej kulturze wizualnej.

Wystawa "Wróblewski i po... Sztuka realizmu bezpośredniego"

https://zamek-lublin.pl/