TVP Kultura - Telewizja Polska S.A.

8 kwietnia, godz. 19.00,
Centrum św. Jana, Nadbałtyckie Centrum Kultury

“Nim wstanie dzień” to spektakl teatralny dedykowany pamięci Krzysztofa Komedy. Opowiada o życiu, karierze, jak również tragicznym wypadku − bezpośredniej przyczynie śmierci jednego z najwybitniejszych polskich kompozytorów oraz pianistów jazzowych XX wieku.

To pierwsza w Polsce interdyscyplinarna produkcja integrująca grę aktorską, muzykę w wykonaniu kwartetu jazzowego oraz wizualizacje, tworząc niejednoznaczny i tajemniczy obraz artysty. Krzysztof Komeda, przez wielu uchodzący za człowieka milczącego i zamkniętego w sobie, zaprasza widza do intymnej wyprawy w głąb prywatnego świata osobistych rekonstrukcji zdarzeń, wspomnień i przeżyć, które ukształtowały jego wrażliwość oraz muzyczną wyobraźnię.

W pierwotnym założeniu idea spektaklu zakładała jedynie popularyzację postaci Krzysztofa Trzcińskiego Komedy, jako mieszkańca Wałbrzycha (rezydował tam w latach 1946-1947 wraz z rodzicami oraz siostrą Ireną).

Premiera inscenizacji odbyła się na scenie Teatru Dramatycznego im. Jerzego Szaniawskiego 29 listopada 2020 roku w Wałbrzychu. Z uwagi na obiektywne okoliczności przyjęła formę streamingu online. Po udanym przedstawieniu Krzysztof Witkowski − twórca sztuki postanowił rozbudować pierworys, odejść od formuły referującej i stworzyć autorskie dzieło teatralne, będące połączeniem zróżnicowanych oraz oryginalnych działań twórczych zaproszonych do udziału w projekcie artystów.
Krzysztof Witkowski wspólnie z artystką Agatą Szubą stworzyli refleksyjny, a zarazem uniwersalny język wizualny, przetworzony przez nią w formę rysunkowych i malarskich notatek. Poddane przez Daniela Kusaka subtelnemu ruchowi ilustracje stworzyły w następnej kolejności wieloplanowe pejzaże pamięci Krzysztofa Komedy zachowując charakterystyczny styl Agaty Szuby – twórczyni ilustracji.

Reżyser rozbudował również fabułę pokazu, wprowadzając mocniejsze środki wizualne oraz dźwiękowe, metaforyzując tym samym skrupulatnie opisywaną przez aktora rzeczywistość. Proces rozkodowywania scenariusza, połączony z emocjonalnym działaniem na scenie stworzył zintensyfikowane formalnie, ponadgodzinne widowisko zapewniające publiczności wyjątkowe doznania, tym samym pozostawiając niezapomniany ślad po wielkim talencie artysty, który potrafił swoją muzyką opowiedzieć więcej, aniżeli to, co widać na ekranie. Zmiana formuły spektaklu pozwoliła również znacząco rozszerzyć potencjalne grono jego odbiorców.

Istotnym zmianom uległa także warstwa muzyczna. Pomysłodawca spektaklu w sposób znaczący zwiększył ilość zaaranżowanych kompozycji odnoszących się bezpośrednio do wybranych przez siebie epizodów z życia Komedy. Założony przez Krzysztofa Witkowskiego kwartet, do którego zaprosił wybitnych muzyków, wypracowując wspólne środki wyrazu będące nie tylko elementem uzupełniającym dzieło teatralne, wykonywane utwory stanowiły również autonomiczne, muzyczne opowieści.

Zaledwie kilka miesięcy po udostępnionej w przestrzeni Internetu premierze, w 2021 roku spektakl został wystawiony na scenach dolnośląskich Instytucji Kultury. Realizacja przedsięwzięcia, ku zaskoczeniu producenta, jak i współtworzących przedstawienie artystów okazała się dużym sukcesem. Wyprzedane z wyprzedzeniem bilety na spektakle, wypełnione sale teatralne, owacje na stojąco były kolejnym dowodem atrakcyjności oraz ponadczasowości zaproponowanej formuły produkcyjnej.

To rozbudowane ponadgodzinne widowisko integrujące koncert jazzowy z animowanym obrazem, w połączeniu z monodramem biegłej gry aktorskiej Michała Koseli zapewnia publiczności wiele emocji w doświadczaniu życia Krzysztofa Komedy od jego narodzin, aż po tragiczny wypadek. Spektakl bazując na dokumencie i literackiej fikcji przywołuje postać awangardowego kompozytora, zyskując na jego edukacyjnym i kulturotwórczym wymiarze. Środek ciężkości opisywanej przez muzyka rzeczywistości związanej z tragicznym przeżyciem jest również próbą zażegnania sporów dotyczących radykalnych opisów okoliczności śmierci artysty w ogólnodostępnych publikacjach. W kontekście całej historii to swoiste przekształcenie oraz próba przyjrzenia się jego relacjom z bliskimi.

„Z podziękowaniem przesyłam kilka refleksji o spektaklu „Nim wstanie dzień”, mając nadzieję, że będę mógł obejrzeć go powtórnie… Nim wstanie dzień – to frapująca opowieść o życiu i twórczości Krzysztofa Komedy, przygotowana z okazji dziewięćdziesiątej rocznicy urodzin tego wybitnego kompozytora i słynnego jazzmana. Tworzą ją fragmenty jego kompozycji do znanych filmów, m. in. Romana Polańskiego, wykonywanych na żywo przez kwartet muzyczny, a łączy postać narratora (alter ego artysty). Przed czekającą go operacją powraca on wspomnieniami do różnych okresów swego życia, począwszy od dzieciństwa, a kończąc na tragicznym wypadku, który spowodował jego przedwczesne odejście 29 kwietnia 1969 r. Oglądałem ten spektakl ze wzruszeniem, bo przywracał pamięć o pięknych latach młodości. Należę do pokolenia, które wkroczyło w dorosłe życie w atmosferze wolności, jaką przyniósł Październik 1956. Podniosła się żelazna kurtyna, oddzielająca nas od Zachodu i szeroką falą spłynęła to, co w czasach stalinizmu było niedostępne lub zakazane: powieści Sartre’ai Camusa, Hemingwaya i Faulknera, filmy Felliniego i Bunuela, dramaturgia młodych gniewnych Anglików i przede wszystkim jazz, potępiony dotąd jako przejaw sztuki burżuazyjnej. Niemal z dnia na dzień powstawały zespoły jazzowe, a wśród nich Komeda Sextet, który niebawem zyskał międzynarodową sławę, a jego twórca stał się postacią kultową. (…)” Janusz Degler
Fragment recenzji prof. Janusza Deglera (przedstawiciel epoki ,,zakazanego jazzu’’, teatrolog i historyk teatru)

Wydarzenie jest pierwszym w regionie pokazem spektaklu. Do tej pory z powodzeniem wystawiany był na Dolnym Śląsku. Po Gdańskiej odsłonie rozpocznie tour po kilkunastu miejscowościach.

Link z trailerem spektaklu: youtube.com/watch?v=OPKT1zAc4wU

Jednym ze sponsorów wydarzenia jest „Port Lotniczy” we Wrocławiu. Z jednej strony zaprasza do lotów na linii Wrocław – Gdańsk – Wrocław, z drugiej zaś - do "odlotu"’ przy naszym spektaklu, który wrocławski port lotniczy zaliczył do „Kultury wysokich lotów”.

Patronat medialny nad wydarzeniem objęły TVP Kultura oraz portal www.trojmiasto.pl.