Cieszyn–Český Těšín, 30 września – 10 października 2021
Od 30 września do 10 października 2021 roku w teatrach Cieszyna i Czeskiego Cieszyna oraz w przestrzeniach Domu Narodowego w Cieszynie, ośrodka Kulturní a společenské středisko „Střelnice”, czytelni-kawiarni Avion oraz klubie Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czeskim Cieszynie odbędzie się jubileuszowa, trzydziesta edycja Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Bez Granic. W programie 17 przedstawień teatralnych z Polski, Czech, Słowacji i Węgier, widowiska w plenerze, wystawy, koncerty, warsztaty i spotkania.
Zainicjowany w 1990 roku przez osoby zaangażowane wcześniej w działania opozycji demokratycznej Śląska Cieszyńskiego po obu stronach granicy na Olzie (w ramach działającej w podziemiu Solidarności Polsko-Czechosłowackiej), festiwal był od początku związany z postacią Havla – pierwsza edycja poświęcona była w całości twórczości późniejszego prezydenta Czechosłowacji i Czech. W kolejnych latach impreza stała się ważnym punktem międzypaństwowej współpracy kulturalnej, a także współpracy transgranicznej w regionie Śląska Cieszyńskiego. Festiwal od lat jest szkołą wspólnego działania i inspiracją do tworzenia kolejnych płaszczyzn współpracy kulturalnej.
O długoletniej wysokiej randze imprezy świadczy fakt, że w 1999 to na tym festiwalu ministrowie kultury Polski, Czech, Słowacji i Węgier spotkali się, by zapowiedzieć powstanie funduszu, dzisiaj znanego jako Fundusz Wyszehradzki, czy patronaty honorowe ambasad i konsulatów, jakimi jest systematycznie obejmowany. A przede wszystkim grono laureatów przyznawanej od 1993 nagrody głównej festiwalu pod nazwą Złamany Szlaban. Wśród nich rekordzistami są Ondrej Spišák, trzykrotnie za przedstawienia zrealizowane w Słowacji (Bianka Braselli) i w Polsce (Prorok Ilja, Nasza klasa) i Jan Klata (Rewizor, …corka Fizdejki). Od 2011 roku nagrodę Złamanego Szlabanu przyznają widzowie. W ostatnich trzech edycjach nagrodę otrzymali: studenci PWST w Krakowie za Do dna, Teatr Pieśń Kozła za Pieśni Leara czy Teatr Miejski z Brna za Osmyčky.
Obecnie jest to, obok festiwalu lalkowego w Bielsku-Białej, najważniejszy międzynarodowy festiwal teatralny w województwie śląskim. Ma również duże znaczenie lokalne, znacząco wzbogacając ofertę kulturalną na Śląsku Cieszyńskim. Jego cechą szczególną jest także fakt, ze od początku jego organizatorami są organizacje pozarządowe – stowarzyszenie Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka Oddział Regionalny w Cieszynie i jego partnerzy z Czeskiego Cieszyna (od kilku lat pełni te rolę stowarzyszenie Člověk na hranici), współpracujące z lokalnymi instytucjami kultury po obydwu stronach granicy.
W teatralnym programie tegorocznej edycji dominują spektakle twórców lub teatrów, które zaznaczyły się już w historii tej imprezy, choć są też zjawiska artystyczne prezentowe po raz pierwszy. Są przedstawienia poruszające sprawy egzystencjalne i mierzące się z historią, prowokujące do dyskusji o tym, co z nami dzisiaj, a także – co chyba na tym festiwalu dotąd tak silnie nie wybrzmiało – pytających o przyszłość, nawet w perspektywie właściwej dla fantastyki naukowej. Na wesoło i na smutno; często z muzyką na żywo. Rzeczy z teatrów repertuarowych i kameralne przedsięwzięcia z offu. Tradycyjne przedstawienia dramatyczne spotkają się na festiwalu z widowiskami zbliżonymi do happeningu, musicalem, teatrem ruchu, „nowym cyrkiem” i lalkami. Przekraczanie granic - również tych estetycznych – to od początku znak firmowy tej imprezy.
Szczegóły programu i możliwość zakupu biletów oraz rezerwacji miejsc na imprezy bezpłatne można znaleźć na stronie borderfestival.eu
Jubileuszowa edycja MFT Bez Granic odbywa się w cieniu pandemii – polskim widzom warto zwrócić uwagę, że w teatrach na terenie Czech trzeba używać maseczek typu FFP-2, inaczej niż w Polsce, gdzie wystarczą maseczki zwykłe. Te FFP-2 obowiązujące na widowniach za Olzą, Czesi nazywają „respirator” – co pobudza wyobraźnię każdego Polaka.
30 Międzynarodowy Festiwal Teatralny BEZ GRANIC
Organizatorzy: Solidarność Polsko-Czesko-Słowacka Oddział Regionalny w Cieszynie Člověk na hranici, Český Těšín
Współorganizatorzy: Cieszyński Ośrodek Kultury Dom Narodowy, Regionalny Ośrodek Kultury w Bielsku-Białej.
Festiwal wspierają finansowo z polskiej strony: Ministerstwo Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, International Visegrad Fund i samorządy – Miasta Cieszyna, Województwa Śląskiego i Powiatu Cieszyńskiego, a także Instytut Słowacki w Warszawie. Ze strony czeskiej: Město Český Těšín, Moravskoslezský kraj, Ministerstvo kultury České republiky, Státní fond kultury ČR, Ministerstvo zahraničních věcí České republiky, Polsko-České Fórum, Konsulat Generalny RP w Ostrawie.
Dodatkowego wsparcia finansowego udzielają sponsorzy z polskiej i czeskiej strony.
Głównym partnerem festiwalu jest Fundacja PZU.
Honorowym patronatem objęli festiwal ambasadorowie: RP w Pradze, Republiki Czeskiej w Warszawie i Republiki Słowacji w Warszawie oraz panie burmistrz Cieszyna i Czeskiego Cieszyna.