Akcja przedstawienia rozpoczyna się pod koniec 2019 r., kiedy ojciec autora otrzymał śmiertelną diagnozę. Fot. Arsen Petrovych/ TVP

Pod koniec 2019 r. Mateusza Pakuła dowiedział się, że jego ojciec zachorował na raka trzustki. Stan chorego się pogarszał, a lekarze nie dawali mu zbyt wiele czasu. Rozpoczął się proces umierania mężczyzny, który przeżywała cała rodzina.

W sztuce pojawia się wiele wątków dotyczących: relacji w rodzinie i poglądów jej członków na pewne sprawy, zachowania pracowników służby zdrowia czy sytuacji panującej na początku pandemii koronawirusa, kiedy przypadły ostatnie miesiące życia chorego. To także spektakl o relacji autora z umierającym ojcem. W pewnym momencie chory prosi syna, aby skrócił jego cierpienie. Jednak prośba o zabicie konającego ojca na jego własne życzenie wydaje się nie do spełnienia.

W przedstawieniu „Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję” twórcy poruszają temat eutanazji i jej zakazu w Polsce. Fot. Arsen Petrovych/ TVP

Zanim pojawiła się sztuka, Mateusz Pakuła napisał książkę „Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję”. Uznany dramatopisarz i reżyser teatralny postanowił zadebiutować jako pisarz prozy. W pierwszej powieści przybliżył czytelnikom bardzo osobistą, ale również złożoną historię.

Sam autor mówi o swoim debiucie, że „to nie jest powieść o śmierci, to opowieść o umieraniu”. Na kartkach książki Pakuła w bardzo dokładny sposób przedstawia proces odchodzenia jego ojca oraz ból i cierpienie, które mężczyzna odczuwał. Pisarz porusza też kwestię eutanazji oraz faktu, że w Polsce jest ona nielegalna. „Jak nie zabiłem swojego ojca…” staje się mocnym głosem sprzeciwu autora w sprawie tego zakazu.

W 2021 r. powieść trafiła do sprzedaży. Początkowo Pakuła nie myślał o wystawieniu spektaklu, choć jest cenionym twórcą teatralnym. Jednak po pewnym czasie zdecydował się na podstawie książki napisać sztukę i wyreżyserować ją w teatrze. Co prawda forma inscenizacji nie jest tak prosta i oczywista.

W narratorów spektaklu „Jak nie zabiłem swojego ojca i jak bardzo tego żałuję” wcielają się Andrzej Plata i Jan Jurkowski. Fot. Arsen Petrovych/ TVP

Premiera spektaklu odbyła się na początku 2023 r. i jest koprodukcją krakowskiego Teatru Łaźnia Nowa oraz Teatru im. Stefana Żeromskiego w Kielcach. Twórcy prezentowanej historii nie opowiedzieli jej w tradycyjny sposób z podziałem na role.

Bohaterów książki, zarówno tych męskich, jak i kobiecych, odtwarzają czterej aktorzy ubrani w ciemne garnitury, pod którymi widać białe koszule oraz czarne krawaty. Wcielają się w nich: Andrzej Plata, Jan Jurkowski, Wojciech Niemczyk i Szymon Mysłakowski. Wśród prezentowanych postaci brakuje jednej – Marcina Pakuły. Młodszy brat reżysera w tym czasie gra muzykę na żywo ze sceny. Jest bohaterem tamtego smutnego okresu z życia rodziny, który poniekąd zabiera widzów do domu umierającego ojca. Teraz przedstawienie z tą obsadą i w takiej formie będzie można obejrzeć w Teatrze Telewizji.

Sztuka Mateusza Pakuły jest jednym z najważniejszych wydarzeń teatralnych ostatnich sezonów w Polsce. Twórcy spektaklu zdobyli wiele wyróżnień na festiwalach krajowych. Otrzymali główne nagrody na m.in. Ogólnopolskim Konkursie na Wystawienie Polskiej Sztuki Współczesnej, Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym „Bez Granic” w Cieszynie, Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym Boska Komedia w Krakowie czy Międzynarodowym Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych w Łodzi.

Zespół twórców oraz aktorów inscenizacji został również uhonorowany najważniejszym wyróżnieniem w konkursie na Nagrodę Teatralną im. Stanisława Wyspiańskiego.

Telewizyjna premiera sztuki Mateusza Pakuły odbyła się 28 października, a spektakl można już oglądać bezpłatnie w serwisie TVP VOD. Na platformie streamingowej Telewizji Polskiej jest również dostępny odcinek na programu „Postscriptum”, w którym Grażyna Torbicka rozmawiała z twórcami i aktorami sztuki.

Fot. główna: Arsen Petrovych/ TVP

MJ